تولید نانولیپوزومهای حاوی ناتامایسین و بررسی اثرات ضد میکروبی آنها در دوغ پاستوریزه

لیپوزوم ها، ذرات کروی شکل شامل یک سیستم غشائی تشکیل شده از لایه های چربی هستند که قادرند به دلیل ساختار آمفی فیلیک خود، مولکول های آب دوست را در داخل فضای درونی و مولکول های چربی دوست را در بین غشا لیپوفیلیک، کپسول پوشانی کنند. خصوصیات منحصر به فرد لیپوزوم ها باعث شده کاربردهای متعددی در چندین زمینه علوم و فناوری (از علوم پایه در مورد ساخـتار و عملکرد غشا تا رساندن عوامل فعال زیسـتی) داشته باشند. در این پژوهش ابتدا نانولیپـوزوم های حاوی ناتامایسین به روش گرمادهی (heating method) تولید گردید و سپس روش سطح پاسخ (rsm) به روش طرح مرکب مرکزی شامل 18 آزمایش با سه متغیر مستقل: مقادیر غلظت فسفولیپید (2، 66/7، 16، 33/24 و 30 میلی مولار)، مدت زمان همزدن (15، 30، 5/52، 75 و 90 دقیقه)، شدت همزدن (500، 674، 930، 1185 و 1360 دور بر دقیقه) استفاده و اثرات این متغیرها بر روی اندازه ذرات لیپوزوم ها مورد بررسی قرار گرفت. همچنین در این پژوهش میزان کارایی انکپسولاسـیون، میزان پایداری نانولیپوزوم ها طی مدت یک ماه، پتانسیل زتا و pdi لیپوزوم تهیه شده در ترکیب بهینه، همبستگی دوگانه صفات کمی (مقادیرغلظت فسفولیپید، مدت زمان فرآیند، سرعت همزدن، اندازه ذرات و توزیع اندازه ذرات) و تأثیرات ضد میکروبی ناتامایسین آزاد و لیپوزومی شده در ترکیب بهینه بر روی آسپرژیلوس نایجر در دوغ پاستوریزه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بهینه سازی متغیرها با استفاده از روش سطح پاسخ نشان داد که ترکیب بهینه برای تولید نانولیپوزوم ها، شدت همزدن 2/1359دور بر دقیقه ، غلظت فسفولیپید 30 میلی مولار و مدت زمان 90 دقیقه می-باشد. نتایج بدست آمده از دستگاه پارتیکل سایزر نشان داد که لیپوزوم های تولید شده با استفاده از ترکیب بهینه متغیرها دارای اندازه ای در حد نانو بوده و میزان درصد ناتامایسین کپسول پوشانی شده حدود 80% حاصل گردید. نتایج حاصل از میزان پایداری نانولیپوزوم های تولید شده طی مدت زمان یک ماه نشان داد که اندازه ذرات در طول زمان از لحاظ اندازه، تغییرات معنی داری (p>0.05) با همدیگر ندارند. نتایج حاصل از اندازه گیری پتانسیل زتا نشان داد که افزودن ناتامایسین به لیپوزوم تولید شده در ترکیب بهینه متغیرها، باعث کاهش پتانسیل زتا می گردد. همچنین نتایج حاصل از pdi نشان داد که فرمولاسیون حاوی فسفولیپید خالص و فسفولیپید حاوی ناتامایسین، pdi پایینی دارا می باشد که نشان دهنده مونودیسپرس بودن لیپوزوم های تولید شده در ترکیب بهینه می باشد. نتایج تأثیرات ضد میکروبی ناتامایسین آزاد و لیپوزومی شده بر روی دوغ تلقیح شده با آسپرژیلوس نایجر در فرمولاسیون بهینه نشان داد که اثرات ضد میکروبی مشابهی دارند.